Valt het je op dat je kind vaak dezelfde handeling herhaalt? Daar is niets mis mee! De kans is groot dat je kind in een speelschema zit. Je kind is dan iets in het spel aan het ontdekken en vindt het geweldig om dat keer op keer te doen. Jouw kleintje vindt het dan bijvoorbeeld geweldig om steeds dingen uit elkaar te halen of om allerlei spullen te verzamelen. Dat is nog goed voor de ontwikkeling ook! Hoe herken je speelschema’s bij je kind? Welke schema’s zijn er en hoe weet je welk speelgoed hierbij past? Wij praten je uitgebreid bij.
Wat is een speelschema?
Een speelschema is een handeling die je kind heel vaak herhaalt om een bepaald proces of een handeling te leren. Door deze schema’s leren kinderen steeds iets meer over de wereld te begrijpen. Je kind probeert dingen uit en ontdekt materialen op een bijna obsessieve manier.
Het kan bijvoorbeeld lijken alsof je kind steeds dingen móet omgooien. Dat is ook een beetje zo. Je kind voelt een heel sterke drang om een handeling vaker te doen. Dat helpt kinderen om nieuwe verbindingen in de hersenen te maken, waarmee je kind gaandeweg de wereld beter leert te begrijpen. Zodra je kind het speelschema volledig door heeft, stopt het vaak weer met de handeling.
Door te ontdekken in welk speelschema je kind zit, kun je speelgoed en spellen aanbieden die hierbij passen. Of je kunt je kind helpen om het speelschema op een fijnere manier uit te voeren, bijvoorbeeld door met pittenzakjes in plaats van met zware voorwerpen te gooien.
Welke speelschema’s zijn er?
Er bestaan in totaal 11 speelschema’s, die op verschillende momenten in de ontwikkeling van je kind kunnen opduiken. Ze staan dan ook niet op chronologische volgorde; de volgorde waarin je kind de schema’s toepast, verschilt per kind.
Speelschema |
Wat doet je kind vaak? |
Transport |
Spullen van de ene naar de andere plek dragen |
Oriëntatie |
Onder meubels kijken, op stoelen klimmen, objecten laten glijden of op de grond liggen |
Transformatie |
Mengen, knoeien, poppen of knuffels aan- en uitkleden, of “soep” maken van zand of eten |
Traject/Richting |
Gooien, springen of objecten laten vallen |
Inhoud/Ruimte |
Torens stapelen of “hekjes” of huizen maken in de kamer |
Omhullen/Toedekken |
Speelgoed bedekken met een deksel of dekentje, spullen in doosjes stoppen en kiekeboe spelen |
Ordenen |
Speelgoed sorteren op kleur of grootte |
Verzamelen |
Veel dezelfde soorten objecten sparen en spullen voor zichzelf houden |
Verbinden |
Objecten aan elkaar rijgen, dingen vastplakken, kralen rijgen of blokken op elkaar zetten |
Destructie |
Torens omgooien, dingen uit elkaar halen of lades leeghalen |
Rotatie |
Objecten omdraaien, een bal laten tollen of wieltjes laten bewegen |
Hoe weet je in welk speelschema je kind zit?
Je kunt opmerken in welk speelschema je kind zit door het spel van je kind te observeren. Let vooral op gedrag dat je vaker ziet in het spel van je kind. Zie je bijvoorbeeld dat je kind vaak “soep” maakt van dingen of zich vaak verkleed? Dan is de kans groot dat je kind in het schema ‘Transformatie’ zit. En merk je dat je kind veel torens omgooit of alles uit de lades en kasten haalt? Dan is ‘Destructie’ misschien het speelschema dat je kind op dit moment aan het ontdekken is.
Welk speelgoed past bij elk speelschema?
Bij elk speelschema past weer ander speelgoed. Als je eenmaal weet in welk speelschema je kind zit, kun je daar het juiste speelgoed bij zoeken. We zetten onze beste speelgoedtips per speelschema op een rij:
1. Transport
Bij het speelschema ‘Transport’ is je kind gefascineerd over dingen verplaatsen. Veel kinderen versjouwen hun kleine kindermeubels naar andere plekken en sjouwen maar wat graag met speelgoed door het huis, soms ook in tasjes, manden, doosjes of emmers. Dingen ergens in stoppen en weer uit halen is voor je kind een geweldig vermaak. Zo vinden veel kinderen in deze fase winkeltje spelen geweldig, maar slepen ze ook maar wat graag met kruiwagens door het huis of door de tuin.
Bij dit speelschema passen onder andere:
- tassen, mandjes en emmers
- een kruiwagen
- graafmachines, vrachtwagens en kiepauto’s (spiek dus zeker eens bij onze houten voertuigen!)
- kinetisch zand (om te verslepen) met bakjes en schepjes erbij
- pittenzakjes
- een winkelmandje
- loose parts
2. Oriëntatie
Bij dit schema vindt je het kind het maar wat mooi om dingen vanuit verschillende hoeken te bekijken. Misschien hangt je kind graag ondersteboven op de bank, springt het overal van af of vindt je kleintje het gewoonweg geweldig om de wereld vanaf de grond te bestuderen.
Helemaal leuk in deze fase zijn:
- spiegels
- een vergrootglas
- glazen stenen
- speeldoeken
- tunnels om doorheen te kruipen
- kussens om op te vallen bij het springen
- Stapelstein-stenen om een mooie toren mee te maken
3. Transformatie
Als je kind helemaal fan is van transformeren, dan wordt het geweldig blij van zien hoe objecten veranderen. Je kind vindt het bijvoorbeeld mooi om dingen met elkaar te mixen en weer uit elkaar te halen of om te zien hoe een pop in andere kleding een compleet nieuwe uitstraling krijgt. Ook schmink zou best wel eens een doorslaand succes kunnen zijn in deze fase. Daarmee verandert je kind zelf in een heel ander wezen.
Onmisbaar speelgoed in deze fase is:
- waterbakjes
- speelrijst
- klei
- scheerschuim
- pittenzakjes
- verkleedkleren (of kleren voor de poppen)
4. Traject/Richting
Eerlijk is eerlijk: bij de meeste ouders is dit speelschema geen favoriet. Je kind krijgt vaak de neiging om met dingen te gooien. En tja, dat is geen feest als het om je favoriete spullen gaat. In deze fase worden kinderen vaak blij van dingen laten vallen: van knuffels gooien tot een speen op de grond laten vallen of zelfs zichzelf van de bank laten kukelen of ergens van af springen. Het is een fase, het is een fase.
Laat je je kind dit speelschema het liefst oefenen zonder dat je favoriete woonaccessoires hoeven te sneuvelen? Bied dan dit soort speelgoed aan:
- pittenzakjes
- ballen of een balspel zoals een bowling-set
- een knikkerbaan (zoals de magnetische knikkerbaan van Connetix)
- een schans of glijbaan om dingen van af te rollen
- Stapelstein-stapelstenen
- buizen om dingen doorheen te gooien
- papieren vliegtuigjes
5. Inhoud/Ruimte
In deze fase gaat je kind leren dat het dingen kan “afsluiten”, bijvoorbeeld door een hek om een huis te bouwen of door een cirkel te tekenen om poppetjes heen. Dingen omsluiten en begrenzen is wat je kind in deze fase leert.
In deze fase maak je je kind blij met:
- houten blokken
- kleine bakjes
- magnetische tegels
- Duplo of Lego
- een Grimm’s-regenboog
6. Omhullen/Toedekken
Je kind krijgt ook een fase waarin het dol is op verstoppen. Of het nu gaat om zichzelf verstoppen of spullen verstoppen, je zoon of dochter krijgt er geen genoeg van. Dekentjes en kussens lenen zich hier heel goed voor, maar denk ook zeker aan andere objecten waar je iets in kunt stoppen.
Leuk speelgoed bij dit schema is bijvoorbeeld:
- speeldoeken, zoals speelzijde en de Playcyle-doeken (om dingen onder te verstoppen)
- pittenzakjes
- een doosje om dingen in te stoppen
- een vormenstoof
- mandjes of een eigen rugtas
- dekentjes
7. Ordenen
Ook sorteren moeten kinderen leren. Al sorterend leren ze bijvoorbeeld tellen, kleuren herkennen en later letters onderscheiden. Dat begint allemaal met dit speelschema. Bij het speelschema ‘Ordenen’ gaat je kind spullen sorteren op kleur of grootte. Het zoekt bijvoorbeeld opeens al het blauwe speelgoed bij elkaar of vindt het geweldig om autootjes van klein naar groot op een rij te zetten.
In deze fase is het volgende speelgoed helemaal leuk:
- loose parts
- eierdopjes of andere bakjes
- mandala’s
- ringen
- kralen
- poppetjes of dieren
- divers open-einde-speelgoed dat je kind kan sorteren
8. Verzamelen
Kinderen maken ook een fase door waarin ze het helemaal het einde vinden om objecten te verzamelen. Dat herken je misschien wel aan het feit dat je kind standaard met een complete stenenverzameling in de jaszak terugkomt van een wandeling. Of misschien raapt je kind maar al te graag kastanjes, eikeltjes of dennenappels bij elkaar in het bos. Zo leert je kind om objecten van dezelfde soort bij elkaar te sparen.
Je zult ook merken dat ‘Samen spelen, samen delen’ in deze fase niet altijd opgaat. Je kind wil het liefst zelf alles sparen en vindt delen lastig.
In deze fase maak je je kind, naast materialen uit de natuur, ook blij met:
- pittenzakjes
- bakjes
- loose parts
- knuffels
- Stapelstein-stenen, zoals de Mini, Original of Grow om alles in te verzamelen
9. Verbinden
Speelgoed als blokken, Lego, Duplo en magnetische tegels zijn bij dit speelschema gegarandeerd een succes. Je kind is namelijk dol op dingen verbinden. Vastmaken en weer losmaken is één groot feest voor kinderen in deze fase. Je kind wil graag dingen aan elkaar vastmaken of iets open- en weer dichtdoen. Je zult je kind dan ook volop zien bouwen én daar enorm van zien genieten.
Leuk speelgoed in deze fase is bijvoorbeeld:
- bouwspeelgoed zoals Duplo of Lego
- magnetische tegels
- knutselmaterialen
- rijgkralen
- stapeltorens (voor jonge kinderen)
10. Destructie
Ai, het speelschema ‘Destructie’ is voor ouders soms even doorbijten. Je kind zet het opeens op een slopen. Met een reden overigens: je kind leert dat het dingen kan opbouwen én uit elkaar kan halen, en dat is reuze-interessant.
Leuk speelgoed hiervoor is bijvoorbeeld:
- houten blokken (om mee te bouwen én weer te slopen)
- Magnetische tegels
- dozen
- speelzand en water
- puzzels
- loose parts
11. Rotatie
Nog een rondje en nog een rondje! Misschien hoor je het je kind weleens enthousiast roepen. In deze fase is je kind volop bezig met rondjes draaien en cirkelvormige dingen. Zo zal je kind maar wat graag pirouettes maken, rondjes tekenen of met objecten in het rond rijden. Ook de draaimolen is ongetwijfeld favoriet. Je kind ontdekt bij dit speelschema wat het precies inhoudt als iets rond is. Het is best een magische, oneindige vorm namelijk.
Bij dit speelschema kun je bijvoorbeeld het volgende speelgoed aanbieden:
- speelgoedauto’s of andere voertuigen
- knikkers
- ringen
- een kom met een lepel
- een deegroller
- een hoepel
Bestel jouw favoriete speelgoed voor elk speelschema bij Studio Bambacht
Wil je je kind naar hartenlust een speelschema laten ontdekken? Koop dan vooral leuk speelgoed dat bij het schema van je kind past. Van houten blokken tot Stapelstein-stenen of speelzijde-doeken – in onze webshop vind je voor elk speelschema precies wat je nodig hebt.
Plaats je bestelling direct. Dan heb je het misschien morgen al in huis. Bestellingen die zijn geplaatst op een werkdag vóór 16.00 uur, gaan die dag nog met de post mee. Voor bestellingen met gepersonaliseerde items is de levertijd iets lager: 1-5 werkdagen.
Veelgestelde vragen over speelschema's
Waarom zijn speelschema's belangrijk?
Speelschema's helpen je kind bij hun ontwikkeling. In elk schema ontdekt je kind iets nieuws. Als je weet in welk speelschema je kind zit, kun je hierop inspelen door passend speelgoed aan te bieden. Geef dan een alternatief dat wel mag, zodat je frustratie voorkomt. Zeg bijvoorbeeld: "Je mag niet gooien met je eten, maar wel met de pittenzakjes." Als je speelschema's herkent en er ruimte aan geeft, dan sluit je aan op de behoeften van je kind en versterk je hun ontwikkeling. Dat leidt weer tot meer betrokkenheid, meer intens spelen en leuke leerervaringen.
Meer blogs
Hoe kun je beginnen met open einde speelgoed? Het beste speelgoed + speeltips
Speelgoed gooien: waarom je kind dat doet én hoe jij ermee kunt omgaan?
